یک مقام مسئول در پلیس فتا ضعف امنیتی رایانه‌های
شخصی و همچنین اشتراک اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی را از عوامل وقوع جرائم
سایبری برشمرد. این روزها در اخبار حوادث شاهد برخورد پلیس فتا با مجرمین
در فضای سایبری هستیم، مجرمینی که گاه از طریق فضای سایبر اقدام به هتک
حرمت افراد می‌کنند.
در این خصوص سرهنگ ستار خسروی رئیس پلیس فتا استان اصفهان در گفت‌وگویی
تفصیلی به سوالات ما در این زمینه پاسخ داده است که ماحصل آن را در زیر
می‌خوانید:
پلیس فتا چه زمان و با چه تمهیداتی تشکیل شده است؟
پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات که در کشور ما به اختصار پلیس فتا نام
گرفته و در کشورهای دیگر از آن به عنوان پلیس سایبری نام برده میشود، در پی
ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات توسط مقام
معظم رهبری و تصویب سند راهبردی در هیئت دولت و همچنین تصویب قانون مبارزه
با جرائم رایانه‌ای در مجلس شورای اسلامی در بهمن ماه سال 1389 به دستور
سردار فرمانده ناجا تشکیل شد.
چه عواملی باعث ایجاد پلیس فتا شده است؟
توسعه روز افزون زیر ساخت های فناوری اطلاعات، افزایش ضریب نفوذ اینترنت در
کشور، افزایش تعداد کاربران اینترنت، توسعه خدمات الکترونیک و رشد قارچ
گونه جرائم در حوزه فضای تولید و تبادل اطلاعات و ارتباطات مخابراتی و
ماهواره‌ای ایجاب می‌کرد پلیس تخصصی که توان پی جویی و رسیدگی به جرائم سطح
بالای فناورانه را داشته باشد به وجود آید.
پلیس فتا چه اهدافی را دنبال می کند؟
تامین امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات، صیانت از هویت دینی، ملی و ارزش
های انسانی جامعه در فتا، حفظ حریم خصوصی و آزادی های مشروع، صیانت از
منافع ، اسرار و اقتدار ملی در فضای تولید و تبادل اطلاعات، حفظ زیر ساخت
های حیاتی کشور در مقابل حملات سایبری و اعتماد و آسودگی خاطر آحاد
شهروندان جامعه در انجام تمامی امور قانونی از اهداف پلیس فتا است.
به چه جرایمی، جرایم سایبر یا رایانه‌ای گفته میشود؟
از سال 1960 تاکنون سه نسل از جرایم رایانه‌ای بر شمرده شده‌اند لیکن از
اوایل دهه 1990 میلادی با فراگیر شدن اینترنت این جرایم در جهان گسترش
یافته و ابعاد بین المللی به خود گرفته و با نام جرایم سایبری توانست اغلب
کشورها و کاربران آن را با چالش مواجه کند و در کنار مزایای اینترنت و
فضاهای مجازی جرایم جدیدی نیز به دلیل دسترسی مجرمین به ابزار جدید شکل
گرفتند که ابعاد خسارات مالی و معنوی آن بیش از جرایم عادی و قدیمی است.
پلیس ایران در این حوزه چگونه وارد شده است؟
کشورهایی در زمینه راه اندازی پلیس سایبری پیشتاز بوده‌اند اما موضوع مهم و
قابل توجه در این بین حضور پلیس فتا ایران در تحقق اهداف امنیت ملی در
فضای سایبری بود که این موضوع نشان دهنده یکی از نمونه‌های پویایی و همگامی
پلیس با توسعه و تحولات اجتماعی است و این پلیس در مدت فعالیت خود با
نظارت و شناسایی و برخورد با مجرمین این حوزه توانسته ریسک ارتکاب جرم را
در فضای سایبر به شدت افزایش دهد به طوریکه مجرمین حرفه‌ای حوزه سایبر
امروزه به راحتی توان ارتکاب جرم را نخواهند داشت زیرا فعالیت‌های مجرمانه
از دید پلیس فتا پنهان نمی‌ماند و طبق نظر سنجی‌ها احساس امنیت کاربران نیز
در این مدت به طور چشمگیری افزایش یافته است.
برای مثال در 9 ماهه سال 91 فقط پلیس فتا استان اصفهان توانست قریب به 82
درصد از جرایم را در حوزه سایبر کشف کند و این عملکرد با توجه به پیچیدگی
جرایم سایبری نشان دهنده توان بالای متخصصان و کارآگاهان این پلیس در کشف
جرایم است این میانگین کشف در مواردی بالاتر از میانگین جهانی است.
مجرمین در وب سایت و وبلاگ های مجرمانه قبل از آنکه بتوانند جرمی را در این
حوزه مرتکب شوند شناسایی و اقدامات آنها خنثی می گردند. پلیس فتا در این
مدت نشان داده اعتماد بی نظیری را از کاربران به خود جلب نموده و این پلیس
همچون یک دوست در کنار کاربران فضای مجازی بوده و از آنان حفاظت نموده است و
این برای پلیس فتا بسیار ارزشمند است.
امروزه در این حوزه بیشتر با چه جرایمی مواجه هستیم؟
جرایمی که امروزه در حوزه سایبر با آنان بیشتر مواجه هستیم را تقریباً می شود در 9 دسته تقسیم بندی کرد که عبارتند از:
1. جرایم علیه محرمانگی داده ها ( دسترسی، نفوذ و شنود غیر مجاز و جاسوسی رایانه ای)
2. جرایم علیه صحت و تمامیت داده ها ( جعل داده ها، اختلال و تخریب داده ها و... )
3. جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی (هرزه نگاری ضد اخلاقی و ...)
4. جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی
5. سرقت و کلاهبرداری رایانه ای
6. جرائم علیه مقدسات اسلامی
7. هتک حیثیت و نشر اکاذیب
8. جرائم تجارت الکترونیک
9. نقص حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
حالا که این جرایم به وجود آمده پلیس برای کاهش این جرایم چه اقداماتی انجام داده است؟
پلیس فتا در کنار فعالیت های بی نظیر خود در حوزه تشخیص و پیشگیری از جرائم
و کشف و مقابله با جرائم؛ آموزش همگانی را در راستای افزایش سطح آگاهی
عمومی و فرهنگ سازی در ورود به فضاهای مجازی و کاهش وقوع جرائم در دستور
کار خود قرار داده و با تعامل مثبت با رسانه های ارتباط جمعی و همکاری
رسانه‌ها توانسته بخش عظیمی از کاربران را با خطرات و تهدیدات و آسیب ها
آشنا کرده و زمینه ارتکاب جرم را کاهش دهد.
این اقدامات کلیه مخاطبین و گروه های سنی را در بر گرفته و در مدارس،
دانشگاه‌ها، سازمان‌ها، خانواده‌ها و مساجد اجرا میشود و در طول سال تعداد
بسیار زیادی بروشور و فیلم آموزشی و انیمشین و تیزر و فیلم مستند و سی دی
های آموزشی تهیه و در جامعه هدف توزیع و پخش کرده است، نمایشگاه های
تاثیرگذار نیز در تمامی کشور برپا می شود و در این بین نقش موثر معاونت
اجتماعی ناجا بسیار تحسین برانگیز بوده که با تعامل مثبت و کارشناسانه
ارتباط پلیس فتا را با مردم به نحو مطلوب برقرار کرده است.
چه عواملی باعث آسیب پذیری جامعه از جرایم سایبری شده است؟
کارکردهای منفی اینترنت و فضاهای مجازی که در حال حاضر بخشی از جامعه را هدف قرار داده و می آزارد عبارتند از :
1. دسترسی کودکان و نوجوانان به محتواهای غیر اخلاقی
2. عدم نظارت والدین در ورود فرزندان به فضاهای مجازی
3. ضعف سواد دیجیتال والدین و عدم توان در کنترل فرزندان
4. عدم فرهنگسازی مناسب در ورود به فضاهای مجازی
5. رشد روز افزون فناوری در فضای رقابتی بدون توجه به امنیت آن
6. ضعف امنیتی رایانه های شخصی
7. به اشتراک گذاری اطلاعات شخصی در شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک
چه راهکاری برای مقابله با جرایم سایبری پیشنهاد می شود؟
اول از خانواده ها می خواهیم که نظارت بیشتری بر کودکان و نوجوانان در ورود
به فضاهای سایبری داشته باشند و با افزایش سواد دیجیتال و کاربری اینترنت
در خانواده سعی کنند نگاهشان را به یک موضوع ناشناخته تغییر دهند و آگاهانه
با آن روبرو شوند.
سپس کاربران توجه داشته باشند از به اشتراک گذاری تصاویر و اطلاعات شخصی در
شبکه های اجتماعی مجازی جداً پرهیز کنند و رایانه های شخصی را به نرم
افزارهای امنیتی تجهیز و از ذخیره کردن اطلاعات شخصی بر روی تلفن همراه و
لپ تاپ خودداری کنند.
همچنین از اعتماد به افراد در فضاهای مجازی خودداری کنند و با تقویت آموزه
های دینی فرزندان از ابزار اینترنت برای بالا بردن سطح علمی استفاده کنند
تا این ابزار مفید تبدیل به سلاحی بر علیه سلامت روحی خانواده ها نشود.